مفهوم «وزن» در آیۀ «وَ الْوَزْنُ یوْمَئِذٍ الْحَقُ» (اعراف/ 8): بازخوانی انتقادی دیدگاه مفسران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تفسیر، دانشکدۀ علوم و معارف قرآن کریم، مشهد، ایران.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد تفسیر و علوم قرآن، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، مشهد، ایران.

چکیده

در آیۀ «وَ الْوَزْنُ یوْمَئِذٍ الْحَقُ» بیشتر مفسران شیعه و اهل سنت، «وزن» را به معانی: سنجش اعمال، دادرسی، جزای عمل، طاعت هر مطیع و حدود آورده‌‌اند و نیز «حق» را به معانی عدل و حقیقت، تفسیر نموده‌اند. ضمن این‌که غالب مفسران اهل سنت معتقد به وجود ترازویی در آخرت شبیه ترازوی دنیا هستند که دارای دو کفه و یک شاهین است. از سوی دیگر روایاتی نیز مبنی بر تأویل میزان اعمال بر امام علی (ع) وجود دارد. در این مقاله ضمن بررسی اصل مسأله به روش تحلیلی، تلاش شده تا تأویل صحیح «میزان» با استفاده از دلایل نقلی و تحلیل عقلی مورد موشکافی قرارگیرد. این مطالعه نشان می‌دهد میزان اعمال باید انسان کاملی باشد که برخوردار از عصمت و افضل امت پیامبر (ص) است؛ و این شاخصه‌ها برپایۀ چند دسته از روایات، منطبق بر حضرت علی (ع) است. هم‌چنین، کیفیت این سنجش مطرح شده و دو شبهۀ مرتبط که امکان تعدد میزان و طرح میزان بودن پیامبر (ص) بود، مورد تحلیل قرار گرفت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The meaning of “weighing” in Quran 7: 8 - Critical Understanding of Commentatorsʿ Views

نویسندگان [English]

  • BībīḤakīme Ḥoseynī DowlatĀbād 1
  • Mitra Ayyubi 2
1 Assistant professor in Quranic Exegesis, University of Quranic Theology and Awareness, Mashhad, Iran.
2 Graduate of Master of Quranic Studies, University of Quranic Theology and Awareness, Mashhad, Iran.
چکیده [English]

In the verse "Wa al-wazu Yawmaʾidhin al-ḥaq" most Shiite and Sunni commentators have interpreted "weight" as a measure of deeds, trial, punishment of action, obedience to every obedient and limits. They have also interpreted "ḥaq" to mean justice and truth. Moreover, most Sunni commentators believe in the existence of a scale in the Hereafter similar to the scale of the world, which has two pans and a girder. On the other hand, there are narrations about the interpretation of the extent of deeds on Imam Ali (AS). In the present article, the principle of the problem has been studied analytically and also an attempt has been made to analyze the correct interpretation of "rate" using narrative reasons and rational analysis. The present study shows that the rate of deeds should be a perfect human being who has the infallibility and superiority of the nation of the Prophet (PBUH) and these characteristics, based on several groups of narrations, are in accordance with Imam Ali (AS). Also, the quality of this measurement was discussed and two related doubts, namely the possibility of multiplicity and the design of the scale of the Prophet, were analyzed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: weight
  • amount
  • scale of resurrection
  • interpretation
  • 8th verse of Surah al- ʿĀraf
  • Imam Ali (AS)

مراجع

  • قرآن کریم.
  • ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبةالله، شرح نهج البلاغه قم، کتاب‌خانۀ مرعشی، 1410ق.
  • ابن‌بابویه، محمد بن علی، معانی الأخبار، قم، 1403 ق.
  • ــــــــــــــــــــ التوحید، قم، 1398ق.
  • ابن‌جوزی، عبدالرحمان بن علی، زاد المسیر، بیروت، دارالکتاب العربی، 1422ق.
  • ابن‌حجر هیثمی، احمد بن محمد، الصواعق المحرقه، به کوشش کامل محمد خراط، بیروت، مؤسسة الرساله، 1417ق.
  • ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، قم، 1379ق.
  • ابن‌فارس، أحمد، مقاییس اللغه، قم، 1404ق.
  • ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1419ق.
  • ابن‌عساکر، علی بن حسن، تاریخ دمشق، بیروت، دارالفکر، 1415ق.
  • ابن‌ماجه، محمد بن یزید، السنن، بیروت، دارالجیل، 1418ق.
  • ابن‌مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، قم، 1419 ق.
  • ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، 1414ق.
  • ابن‌میثم، میثم بن علی، شرح نهج البلاغه، تهران، دفتر نشر الکتاب، 1404ق.
  • ابوحمزۀ ثمالی، ثابت بن دینار، تفسیر القرآن، بیروت، دارالمفید، 1420ق.
  • احمد بن حنبل، المسند، بیروت، مؤسسة الرساله، 1416ق.
  • ــــــــــــــــــــ فضائل الصحابه، به کوشش وصی‌الله محمد عباس، بیروت، مؤسسة الرساله، 1403ق.
  • باعونی، محمد بن احمد، جواهر المطالب، قم، مجمع احیاء الثقافة الاسلامیه، 1415ق.
  • بحرانی، هاشم بن سلیمان، البرهان، قم، 1415ق.
  • بخاری، محمد بن اسماعیل، الصحیح، قاهره، المجلس الاعلی للشئون الاسلامیه، 1410ق.
  • برسی، رجب بن محمدرجب، مشارق أنوار الیقین، قم، ذوی‌القربی ، 1427ق.
  • بهبهانی، محمدباقر بن عبدالکریم، ‌الدمعة الساکبة، منامه، مکتبة العلوم العامه، 1408ق.
  • بغوی، حسین بن مسعود، التفسیر، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1420ق.
  • ترمذی، محمد بن عیسی، السنن، قاهره، دارالحدیث، 1419ق.
  • جوادی آملی، عبدالله، وحی و نبوت در قرآن، به کوشش علی زمانی، قم، اسراء، 1390ش.
  • ــــــــــــــــــــ شکوفایی عقل در پرتو نهضت حسینی، به کوشش سعید بندعلی، قم، اسراء، 1395ش.
  • حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک، به کوشش مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1411ق.
  • خوارزمی، موفق بن احمد، المناقب، قم، جامعۀ مدرسین، 1411ق.
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، تهران، مرتضوی، 1369ش.
  • رشیدرضا، محمد، المنار، بیروت، دارالمعرفه، 1414ق.
  • زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، بیروت، دارالکتاب العربی، 1407ق.
  • سبحانی، جعفر، منشور جاوید، قم، مؤسسۀ امام صادق (ع)، ۱۳۸۳ش.
  • سمرقندی، نصر بن محمد، بحرالعلوم ، بیروت، دارالفکر، 1416ق.
  • سیوطی، عبدالرحمان بن ابی‌بکر، الدر المنثور، قم، کتابخانۀ مرعشی، 1404ق.
  • صاعدی، سعود بن عید، فضائل الصحابة، 1431ق.
  • طباطبایی، محمدحسین، المیزان، بیروت، اعلمی، 1390ق.
  • صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، قم، 1404 ق.
  • طبرانی، سلیمان بن احمد، التفسیر الکبیر، اربد، دارالکتاب الثقافی، 2008م.
  • طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، تهران، فراهانی، 1372ش.
  • طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، بیروت، دارالمعرفه، 1412ق.
  • طوسی، محمد بن حسن، التبیان، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1391ق.
  • عبدالباقی، محمدفؤاد، المعجم المفهرس لألفاظ القرآن الکریم، قم، ژکان، 1388ش.
  • فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1420ق.
  • قمی، علی بن ابراهیم، التفسیر، قم، دار الکتاب، 1363ش.
  • قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودة، به کوشش علی حسینی، قم، اسوه، 1422ق.
  • کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم، دار الحدیث، 1430ق.
  • فرات بن ابراهیم کوفی، التفسیر، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1410ق.
  • ماتریدی، محمد بن محمد، تأویلات أهل السنة، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1426ق.
  • مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق.
  • مسلم بن حجاج، الصحیح، قاهره، دار الحدیث، 1412ق.
  • نهج البلاغه، گردآوری شریف رضی، قم، هجرت، 1414ق.
  • هیثمی، علی بن ابی‌بکر، مجمع الزوائد، بیروت، دارالکتاب العربی، 1967م.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 08 خرداد 1400
  • تاریخ بازنگری: 10 مهر 1400
  • تاریخ پذیرش: 09 بهمن 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 26 اسفند 1400

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار